Mimo iż mistrzostwa w 1958 roku odbyły się w dalekiej północy Europy, z pewnością zostaną zapamiętane jako turniej udany. To na nich zagrały po raz pierwszy, i jak dotąd ostatni, wszystkie reprezentacje z Wysp Brytyjskich. To właśnie w Szwecji młody Pele pokazał się całemu światu, a w kilka lat później był już uwielbiany przez wszystkich. Wreszcie to w eliminacjach do tego turnieju Polacy zagrali jeden z najbardziej pamiętnych meczów w okresie PRL…

Wszystkie reprezentacje z Wysp Brytyjskich w finałach MŚ 1958

Szwecja została wybrana na gospodarza z dwóch głównych powodów. Pierwszym był fakt, że był to jeden z nielicznych krajów w Europie, którego nie zniszczyły w znacznym stopniu działania wojenne z lat 1939-1945. Drugim z kolei było to, że to jedno z nordyckich państw zabiegało o organizację już od roku 1950. Najpierw przegrali Szwedzi z Brazylią, a następnie ustąpili Szwajcarii, kiedy zapewniono ich, że w 1958 roku turniej zostanie zorganizowany właśnie u nich. Warto odnotować również, że w 1956 roku w wieku 83 lat zmarł „Ojciec Mistrzostw Świata” – Jules Rimet.

Dużo ciekawych informacji o tych mistrzostwach zawarłem w powyższym linku, dlatego w tym miejscu nie będę już ich powtarzał. Jeżeli ktoś jest zainteresowany,  zapraszam do lektury artykułu o występie wszystkich reprezentacji z Wysp Brytyjskich na MŚ.

Reprezentacje amerykańskie, oburzone faktem, że już drugie z kolei mistrzostwa odbywają się na Starym Kontynencie, postanowiły interweniować w tej sprawie. Podkreślając słuszny fakt, że Ameryka nie odstaje od Europy w kontekście piłkarskim, udało się stworzyć zasadę, w myśl której od roku 1962 turnieje o tytuł najlepszej drużyny świata miały być organizowane naprzemiennie na dwóch wyżej wymienionych kontynentach.

Eliminacje

W kwalifikacjach wzięła udział rekordowa jak na owe czasy ilość zespołów. Zgłosiło się aż 55 reprezentacji, z czego 49 rozegrało swoje mecze. Po 24 latach nieobecności na boiska powróciła reprezentacja Argentyny. Z kolei po raz pierwszy zagrały swoje mecze m.in. Chiny, ZSRR, Kanada czy Irlandia Północna. Nie brakowało w eliminacjach niespodzianek i dziwnych sytuacji. Ta najdziwniejsza miała miejsce z udziałem reprezentacji Izraela, z którą nikt nie chciał rozegrać meczu (więcej o tej sprawie w artykule o wszystkich reprezentacjach Wysp Brytyjskich na MŚ).

Niespodzianką z kolei był awans Irlandii Północnej, która zostawiła za sobą Włochy i Portugalię. Na finały do Szwecji nie pojechała również reprezentacja Urugwaju, która przegrała rywalizację o jeden punkt z Paragwajem.

Nas Polaków bez wątpienia najbardziej interesowały mecze naszej reprezentacji, która za przeciwników miała ZSRR i Finlandię. Z drugą ekipą poradziliśmy sobie bez problemu. W obu meczach wygraliśmy – 3:1 i 4:0. Tym, co naprawdę elektryzowało wszystkich mieszkańców kraju nad Wisłą, była konfrontacja ze Związkiem Radzieckim. Rywalizacja sportowa była jedyną okazją, w której nasz kraj mógł pokazać swoją wyższość nad swoim ciemiężcą. Mimo iż w pierwszym meczu w Moskwie nasza reprezentacja przegrała 0:3, największe zaskoczenie miało nadejść podczas spotkania rewanżowego – 20 października 1957 roku.

Na Stadionie Śląskim w Chorzowie Polacy, aby liczyć się w dalszej walce o awans na finały MŚ, musieli wygrać z ZSRR. Szanse na pokonanie złotych medalistów olimpijskich były małe, szczególnie, że w bramce stał legendarny radziecki bramkarz – Lew Jaszyn – nazywany bardzo często „Czarną Panterą”. Jednak w tym dniu Polska reprezentacja miała na boisku Gerarda Cieślika, jednego z najznakomitszych piłkarzy Ruchu Chorzów w historii tego klubu. Zafundował on Rosjanom podróż przez mękę i strzelił na Stadionie Śląskim dwie bramki, a spotkanie ostatecznie zakończyło się wynikiem 2:1. Cóż to była za radość… Cała Polska żyła tym zwycięstwem. Mecz ten na długo pozostał w pamięci naszych rodaków. Zapytajcie babcię lub dziadka o to spotkanie. Z pewnością co nieco wam na ten temat opowiedzą.

Aby wyłonić drużynę, która awansuje do finałów z  „polskiej grupy”, potrzebny był dodatkowy mecz. Został rozegrany 24 listopada 1957 roku, na neutralnym dla obu ekip terenie – w Lipsku. Polacy przegrali ten mecz 2:0, jednak można im było wybaczyć po emocjach, które zafundowali swoim rodakom miesiąc wcześniej w Chorzowie.

Spośród 49 państw biorących udział w eliminacjach, tylko 16 awansowało do finałów w Szwecji. Poniżej grupy, które zostały rozlosowane (po ran pierwszy losowanie było pokazane w TV), a podana w nawiasie cyfra informuje, który raz dana reprezentacja brała udział w turnieju finałowym. Warto dodać, że drużyny podzielone były na cztery koszyki: Ameryka, Wielka Brytania, Kraje Komunistyczne, Pozostałe.

Faza grupowa

Mistrzostwa rozegrano w dniach 8-29 czerwca 1958 roku, a na mecze przygotowanych było aż 12 aren. Ciekawym jest fakt, że do konkursu na oficjalną piłkę turnieju zgłoszono aż 103 futbolówki! Wygrała oczywiście szwedzka piłka, nazwana „Gunnar Gren” – na cześć szwedzkiego napastnika.

Uroczystości otwarcia turnieju dokonał szwedzki król Gustaw VI Adolf, który obejrzał również spotkanie RFN – Czechosłowacja, rozpoczynające mistrzostwa o tytuł najlepszej drużyny globu w Szwecji. Aż w trzech grupach o awansie musiało zadecydować spotkanie barażowe pomiędzy drugą i trzecią drużyną w tabeli, które posiadały taką samą liczbę punktów. W spotkaniu Irlandii Północnej z Czechosłowacją górą byli Brytyjczycy, którzy wygrali 2:1, a obie bramki zdobył MacParland. W grupie C reprezentacja Walii zagrała jedną z najlepszych połów w swojej historii i przegraną 0:1 z Węgrami zamieniła na wynik 2:1, a bohaterem został Medwin, który zdobył zwycięskiego gola. W grupie D z kolei Brazylijczycy awansowali bez problemu, a o drugą lokatę biły się ZSRR i Anglia. W decydującym barażowym meczu lepsi okazali się Sowieci, którzy po bramce Ilijina awansowali do ćwierćfinałów.

Warty odnotowania jest również fakt, że w fazie grupowej Francuzi byli niezwykle bramkostrzelną ekipą i zakończyli ten etap z 11 bramkami na koncie, a aż 6 zdobył Fontaine, późniejszy Król Strzelców turnieju, którego rekord – 13 goli – nie został do tej pory pobity.

Faza finałowa

W czasie Mistrzostw Świata w Szwecji doszło do niebywałej sytuacji. W ćwierćfinałach wszystkie drużyny, które przegrały, nie strzeliły ani jednej bramki. Czy te wyniki świadczyły o słabości ekip? Oczywiście, że nie. Weźmy np. taki mecz Brazylii z Walią. Większość określała to spotkanie jako walkę Dawida z Goliatem. Reprezentację „Smoków” skazywano na pożarcie przez „Canarinhos”, a tymczasem Wyspiarze dzielnie się trzymali. Swój geniusz w tym spotkaniu objawił Pele – przez wielu po dziś dzień określany najlepszym piłkarzem wszech czasów. Zdobył zwycięskiego gola jako niespełna 18-latek. Drugim objawieniem reprezentacji Brazylii był z kolei Garrincha, ówczesny zawodnik Botafogo.

Oba mecze półfinałowe rozegrane zostały w tym samym czasie, a dwaj najwięksi faworyci tego turnieju – Francja i Brazylia – zagrały ze sobą przedwczesny finał. Jeszcze bardziej niż w poprzednim meczu błyszczał Pele, który w 25 minut zdobył hat-tricka i tym samym pozbawił piłkarzy znad Sekwany jakichkolwiek szans na awans. W drugim półfinałowym meczu gospodarze mistrzostw, mimo iż przegrywali 0:1 po trafieniu Shafera, szybko odrobili stratę i w ostatnie dziesięć minut spotkania dołożyli jeszcze dwie bramki. Tym samym obrońca tytułu – RFN – musiał zadowolić się grą tylko o brązowy medal.

Mecz o trzecie miejsce

RFN – Francja 3:6 (1:3)

0:1 – Fontaine 16′

1:1 – Cieslarczyk 18′

1:2 – Kopa 27′ (k)

1:3 – Fontaine 36′

1:4 – Douis 50′

2:4 – Rahn 52′

2:5 – Fontaine 78′

3:5 – Schafer 84′

3:6 – Fontaine 89′

Grad bramek w meczu o brązowy medal. Najlepszy strzelec tego meczu – Fontaine – został zarazem najlepszym strzelcem całego turnieju i na chwilę obecną jest również najbardziej bramkostrzelnym zawodnikiem we wszystkich edycjach MŚ. Co ciekawe, Fontaine został powołany do Szwecji niemal w ostatniej chwili, z powodu tego, że główny napastnik „Trójkolorowych” – Bliard – został na krótko przed imprezą kontuzjowany.

FINAŁ

Szwecja – Brazylia 2:5 (1:2)

1:0 – Liedholm 4′

1:1 – Vava 9′

1:2 – Vava 32′

1:3 – Pele 55′

1:4 – Zagallo 68′

2:4 – Simonsson 80′

2:5 – Pele 90′

Udało się… Brazylijczycy, którzy nieustannie grali na każdych dotychczasowych mistrzostwach, w końcu do kolekcji dołożyli pierwsze miejsce na podium. W 1938 zajęli trzecie, w 1950 – w swojej ojczyźnie – drugie, brakowało im tylko tego najwyższego stopnia. Szwedzi, którzy podczas całego turnieju byli drużyną bardzo dobrą, zostali przyćmieni w finale przez rywali z Ameryki Południowej. W efekcie mało kto pamięta dobrą postawę Skandynawów, ponieważ większość zachwyca się grą „Canarinhos”.

Wielką sławę zyskała taktyka stosowana podczas turnieju przez Latynosów i nazwana „Brasiliana”. Było to ustawienie 4-2-4, które teoretycznie miało wzmacniać obronę, ale faktycznie otwierało wiele możliwości ofensywnych. Choć Brazylijczycy nie wymyślili tej taktyki, to dopóki nie osiągnęła sukcesu na MŚ w Szwecji, nikt jej nie podziwiał. Po turnieju natomiast znajdowało się coraz więcej drużyn, które stosowały to mistrzowskie ustawienie. A co do Pele… To pewnie jeszcze nie wspomniałem, ale był najmłodszym zawodnikiem MŚ w Szwecji. 17-latek wykorzystał w 100% szansę, którą podarował mu trener Vicente Feola. Był to piłkarz, który nie zatrzymał się w rozwoju w kolejnych latach, dzięki czemu jeszcze nie raz mogliśmy go oglądać i zachwycać się jego grą podczas Mistrzostw Świata…

PAWEŁ WILAMOWSKI

Historia piłkarskich MŚ (1) Urugwaj 1930

Historia piłkarskich MŚ (2) Włochy 1934

Historia piłkarskich MŚ (3) Francja 1938

Historia piłkarskich MŚ (4) Brazylia 1950

Historia piłkarskich MŚ (5) Szwajcaria 1954